Kolonoskopia – kto powinien wykonać, jak się przygotować i czego się spodziewać?

Kolonoskopia – kluczowe badanie profilaktyczne raka jelita grubego

Kolonoskopia to jedno z najważniejszych badań diagnostycznych, które pozwala na wczesne wykrycie raka jelita grubego oraz innych patologii, takich jak polipy, guzy czy zmiany zapalne w okrężnicy. Badanie to nie tylko umożliwia dokładne zobrazowanie wnętrza jelita grubego, ale również, w razie potrzeby, przeprowadzenie drobnych zabiegów, takich jak usunięcie polipów. Kto powinien poddać się temu badaniu i jak często powinno się je wykonywać?

Wskazania do kolonoskopii

Kolonoskopia ma szerokie zastosowanie zarówno w profilaktyce, jak i w diagnostyce. Dzięki Narodowemu Programowi Zwalczania Chorób Nowotworowych, każda osoba w wieku od 50 do 64 lat może wykonać badanie bezpłatnie. W przypadku osób młodszych, w wieku 40-49 lat, bezpłatne badanie przysługuje tym, u których w rodzinie występował rak jelita grubego. W takim przypadku nie jest potrzebne skierowanie – wystarczy zgłosić się do placówki realizującej ten program.

Jeśli w rodzinie występowały zespoły dziedziczne, takie jak zespół Lyncha czy rodzinna polipowatość jelita grubego, kolonoskopia powinna być wykonywana już od 25 roku życia.

Najważniejsze wskazania do wykonania kolonoskopii to:

• historia raka jelita grubego w rodzinie,
• przewlekłe zmiany rytmu wypróżnień (biegunki, zaparcia),
• obecność krwi w stolcu lub wykrycie krwi utajonej,
• podejrzenie chorób zapalnych jelit (choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego),
• przewlekłe bóle brzucha,
• anemia z niedoboru żelaza, pomimo suplementacji,
• nagły, niewyjaśniony spadek masy ciała.

Jak często należy wykonywać kolonoskopię?

Osoby bez obciążenia genetycznego i bez innych czynników ryzyka powinny wykonywać kolonoskopię co 10 lat, poczynając od 50. roku życia. Jeśli podczas badania wykryto polipy lub usunięto raka, badanie kontrolne zaleca się przeprowadzać co 3-5 lat, w zależności od zaleceń lekarza.

Jak się przygotować do kolonoskopii?

Aby kolonoskopia była skuteczna, kluczowe jest odpowiednie oczyszczenie jelita grubego. Proces przygotowania rozpoczyna się już tydzień przed badaniem i obejmuje:

• 7 dni przed badaniem: odstawienie suplementów żelaza.
• 3-4 dni przed badaniem: wprowadzenie lekkostrawnej diety, eliminując surowe warzywa, owoce z pestkami, pieczywo z ziarnami i potrawy smażone.
• 2 dni przed badaniem: ograniczenie spożycia błonnika, zredukowanie ilości warzyw i pełnoziarnistych produktów.
• Dzień przed badaniem: stosowanie diety płynnej i przyjmowanie leków przeczyszczających.

W dniu badania nie wolno spożywać żadnych produktów, a na 2 godziny przed nie wolno pić płynów.

Czy kolonoskopia boli?

Kolonoskopia może być niekomfortowa, szczególnie podczas wprowadzania endoskopu i pompowania powietrza, aby rozciągnąć ściany jelita. Jednak dla zmniejszenia dyskomfortu możliwe jest zastosowanie znieczulenia miejscowego, a w razie potrzeby – ogólnego, co zwiększa komfort pacjenta.

Jak przebiega badanie?

Pacjent podczas kolonoskopii leży na boku z nogami podciągniętymi do klatki piersiowej. Lekarz wprowadza endoskop do odbytnicy i stopniowo przesuwa go wzdłuż jelita grubego. Endoskop pozwala dokładnie obejrzeć ściany jelita i przeprowadzić drobne zabiegi, takie jak usunięcie polipów lub pobranie wycinków do badania histopatologicznego.

Badanie trwa zazwyczaj od 20 do 60 minut, a pacjent może wrócić do domu niemal od razu po jego zakończeniu, o ile nie zastosowano znieczulenia ogólnego.

Jakie są objawy po kolonoskopii?

Po badaniu możliwy jest lekki dyskomfort, wzdęcia, skurcze brzucha. W przypadku silnego bólu lub krwawienia, należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem.