Przygotowanie do ciąży: kluczowe kroki, dieta i suplementacja

Odpowiednie przygotowanie do ciąży oraz postępowanie w jej trakcie odgrywa kluczową rolę dla zdrowia matki, prawidłowego rozwoju płodu i przyszłego dziecka. Coraz większe znaczenie ma również przygotowanie prekoncepcyjne, czyli zaplanowanie działań jeszcze przed samym poczęciem. Działania te obejmują zarówno kobietę, jak i mężczyznę, zwiększając szanse na zapłodnienie oraz prawidłowy przebieg ciąży. Optymalny czas na przygotowania to okres od 6 do 12 miesięcy przed planowanym zajściem w ciążę.

Dlaczego warto planować ciążę?

Obecnie wiele osób przykłada wagę do świadomego planowania rodzicielstwa, co wynika z rosnącej świadomości negatywnych czynników środowiskowych wpływających na płodność. Statystyki Światowej Organizacji Zdrowia z 2023 roku wskazują, że problem niepłodności dotyka 17,5% dorosłej populacji, a w Polsce ten odsetek może wynosić nawet 20%. Według definicji niepłodność to niemożność osiągnięcia ciąży po 12 miesiącach regularnych starań.

Przyczyny niepłodności mogą być różnorodne i zależą od płci. U mężczyzn dominują problemy związane z nieprawidłowymi parametrami nasienia, podczas gdy u kobiet najczęstszymi przyczynami są endometrioza, zespół policystycznych jajników (PCOS), zaburzenia tarczycy, insulinooporność i inne zaburzenia hormonalne.

Co obejmuje przygotowanie do ciąży?

Kluczowe jest, aby wprowadzić odpowiednie zmiany w stylu życia i zadbać o zdrowie na długo przed planowanym poczęciem. Oto najważniejsze elementy przygotowania prekoncepcyjnego:

1. Zbilansowana dieta – dieta powinna być bogata w nieprzetworzone produkty, pełne ziarna, tłuste ryby, warzywa, owoce i białko roślinne. Z kolei warto unikać cukrów prostych i tłuszczów trans.

2. Suplementacja – zaleca się suplementy z kwasem foliowym, witaminą D, choliną oraz kwasami omega-3.

3. Aktywność fizyczna – regularny ruch wspiera płodność, jednak u kobiet należy unikać nadmiernie intensywnego wysiłku, który może prowadzić do zaburzeń hormonalnych.

4. Zdrowa masa ciała – zarówno nadwaga, jak i niedowaga mogą negatywnie wpływać na płodność, dlatego istotne jest utrzymanie prawidłowego wskaźnika BMI.

5. Redukcja stresu i odpowiednia ilość snu – optymalny poziom snu (7-8 godzin dziennie) oraz skuteczna redukcja stresu wspierają płodność.

6. Rezygnacja z używek – palenie tytoniu, spożywanie alkoholu i stosowanie narkotyków mogą znacząco obniżać płodność zarówno u kobiet, jak i mężczyzn.

Badania przed ciążą

Kobiety powinny przeprowadzić szereg badań diagnostycznych, aby ocenić stan swojego zdrowia i wykluczyć ewentualne schorzenia, które mogą wpłynąć na ciążę. Do kluczowych badań należą:

• Morfologia z rozmazem – pozwala ocenić stan zdrowia krwi i zdiagnozować potencjalne anemie lub stany zapalne.
• Poziom żelaza, ferrytyny, witaminy B12 i kwasu foliowego – te parametry pozwalają wcześnie wykryć niedobory prowadzące do anemii.
• Hormony tarczycy (TSH, fT3, fT4) – zaburzenia tarczycy mogą powodować problemy z zajściem w ciążę oraz zwiększać ryzyko poronienia.
• Glukoza, insulina, krzywa cukrowa – diagnoza insulinooporności lub cukrzycy umożliwia wczesną interwencję dietetyczną i farmakologiczną.
• Badania serologiczne – obejmują testy na toksoplazmozę, różyczkę, wirus cytomegalii (CMV), HIV i WZW.

U mężczyzn kluczowym badaniem jest seminogram, który ocenia jakość nasienia. Inne badania, które mogą być pomocne, to morfologia, TSH, glukoza, lipidogram oraz oznaczenie poziomu testosteronu.

Rola diety w okresie prekoncepcyjnym

Dieta odgrywa istotną rolę w przygotowaniach do ciąży. Badania wskazują, że węglowodany o niskim indeksie glikemicznym, takie jak pełnoziarniste pieczywo i ciemne makarony, mogą wspierać płodność poprzez stabilizację poziomu glukozy i insuliny. Spożycie białka roślinnego, w przeciwieństwie do zwierzęcego, jest również korzystne — dieta bogata w białko roślinne może obniżać ryzyko niepłodności owulacyjnej nawet o 50%.

Tłuszcze również odgrywają istotną rolę – unikanie tłuszczów trans i wprowadzenie większej ilości nienasyconych kwasów tłuszczowych, takich jak te obecne w oliwie z oliwek czy tłustych rybach, może poprawić szanse na zapłodnienie.

Oto źródła do opracowań naukowych:

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4981818/ 

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3066040/