Badanie poziomu żelaza nie wystarczy – zwróć uwagę na ferrytynę!

Znaczenie żelaza i ferrytyny dla zdrowia

Żelazo jest jednym z najważniejszych pierwiastków niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Odpowiada za transport tlenu we krwi, produkcję hemoglobiny oraz wspiera układ odpornościowy. Aby ocenić, czy doszło do niedoboru tego pierwiastka, oznaczany jest poziom żelaza oraz przeprowadzana jest morfologia krwi.

Obniżony poziom żelaza, spadek liczby krwinek czerwonych lub hemoglobiny mogą świadczyć o niedoborze żelaza i rozwijającej się na jego podłożu anemii. Czasami jednak poziom żelaza i wyniki morfologii są prawidłowe, a mimo to pacjenci odczuwają objawy anemii, takie jak:

• osłabienie i senność
• bladość skóry
• pogorszenie kondycji skóry, włosów i paznokci
• zawroty oraz bóle głowy

Dlatego warto również oznaczyć poziom ferrytyny. Ferrytyna to białko odpowiedzialne za wiązanie i magazynowanie żelaza. Wolne żelazo jest bardzo reaktywne i może być toksyczne dla organizmu, dlatego musi być związane z białkiem, co jest rolą ferrytyny.

Znaczenie ferrytyny

Ferrytyna stanowi najczulszy wskaźnik poziomu żelaza w organizmie i pozwala wykryć niedobór żelaza nawet wtedy, gdy jego poziom we krwi jest jeszcze prawidłowy, ale zapasy tkankowe się zmniejszają.

Prawidłowe wartości ferrytyny powinny wynosić 15-200 mikrogramów/l u kobiet oraz 30-300 mikrogramów/l u mężczyzn. Wartości te mogą się różnić w zależności od laboratorium. Oznaczenie ferrytyny wykonuje się z próbki krwi żylnej, pobranej na czczo.

Jak interpretować wyniki badania? Niski poziom ferrytyny świadczy o zubożeniu ustrojowych zapasów żelaza, co może prowadzić do anemii. W takim przypadku synteza krwinek czerwonych jest nadal możliwa, ale odbywa się kosztem malejących depozytów żelaza w wątrobie i szpiku kostnym.

Przyczyny obniżonego poziomu ferrytyny

Obniżenie poziomu ferrytyny może być wynikiem wielu czynników, takich jak:

• zbyt niskie spożycie żelaza,
• infekcja Helicobacter pylori,
• zakażenia pasożytnicze,
• zapalenie błony śluzowej żołądka,
• wrzody żołądka,
• obfite krwawienia miesięczne,
• przewlekłe stany zapalne lub nowotworowe, które mogą wpływać na wchłanianie żelaza.

Co robić w przypadku niskiego poziomu ferrytyny?

Jeśli poziom żelaza jest prawidłowy, a ferrytyna zbyt niska, należy traktować to jako sygnał niedoboru żelaza. Zaleca się zwiększenie spożycia naturalnych źródeł żelaza, takich jak:

• zielone liście warzyw (np. szpinak, jarmuż)
• zakwas z buraków
• ryby
• orzechy
• sok z pokrzywy

Można także rozważyć suplementację żelazem, zwracając uwagę, że witamina C zwiększa przyswajalność żelaza, dlatego warto spożywać źródła tego pierwiastka razem z produktami bogatymi w witaminę C (np. cytrusy, papryka).

Wysoki poziom ferrytyny

Warto także zwrócić uwagę na sytuację odwrotną, gdy poziom żelaza jest zbyt wysoki. Przyczyną może być nadmiar żelaza spowodowany długotrwałą suplementacją wyższych dawek tego pierwiastka lub wrodzoną hemochromatozą.

Niekiedy ferrytyna może być podwyższona, nawet jeśli poziom żelaza jest prawidłowy lub niski. W takim przypadku może to być związane z różnymi stanami zapalnymi, infekcjami, czy nowotworami, ponieważ ferrytyna jest białkiem ostrej fazy i jej poziom rośnie w odpowiedzi na stany zapalne.